फोक्सोले शरीरमा अक्सिजनको उचित परिसंचरण कायम राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ, तर समयसँगै यो अंगसँग सम्बन्धित धेरै गम्भीर रोगहरूको जोखिम बढ्दै गएको देखिन्छ। विभिन्न जीवनशैली र वातावरणीय अवस्थाले फोक्सोलाई गम्भीर रूपमा नोक्सान गरिरहेको अध्ययनले देखाएको छ। यही कारणले गर्दा विश्वभर फोक्सोको क्यान्सरका बिरामी पनि बढेका छन् । 

फोक्सोको क्यान्सरका कारण वर्षेनी लाखौं मानिसको मृत्यु भइरहेको छ । ग्लोबोकान २०२२ को तथ्यांक अनुसार सन् २०२२ मा विश्वभर फोक्सोको क्यान्सरबाट करिब १८ लाख (१८ लाख) मृत्यु भएको थियो। यो विश्वभर क्यान्सर मृत्युको प्रमुख कारण पनि हो। अचम्मको कुरा, यो क्यान्सरको जोखिम युवा जनसंख्यामा पनि बढेको रिपोर्ट गरिएको छ।

फोक्सोको स्वास्थ्य र सम्बन्धित रोगहरूको रोकथामका बारेमा जनचेतना अभिवृद्धि गर्न प्रत्येक वर्ष सेप्टेम्बर 25 मा विश्व फोक्सो दिवस मनाइन्छ । आउनुहोस्, फोक्सोको क्यान्सरको कारण र रोकथाम बुझौं।

फोक्सोको क्यान्सरका केसहरू:

भारतमा पनि फोक्सोको क्यान्सरका घटनाहरू बढेका छन्। फोक्सोको क्यान्सरले भारतमा हुने सबै क्यान्सरको ५.९% र क्यान्सरबाट हुने मृत्युको ८.१% हो।

यो क्यान्सर फोक्सोमा कोशिकाहरूको अनियन्त्रित वृद्धिका कारण हुन्छ। कोशिकाको डीएनएमा हुने परिवर्तनका कारण यस्तो हुन्छ। क्यान्सर कोशिकाहरूले ट्यूमर बनाउन सक्छन्। ट्युमरका कारण स्वस्थ तन्तुहरूमा क्षति पुग्ने खतरा हुन्छ। समयको साथ, क्यान्सर कोशिकाहरू फुटेर शरीरका अन्य भागहरूमा फैलिन सक्छन्।

अध्ययनहरूले फोक्सोको क्यान्सरको लागि जिम्मेवार धेरै कारकहरू फेला पारेका छन्, जसमध्ये धुम्रपान सबैभन्दा प्रमुख हो। 

धुम्रपान सबैभन्दा ठूलो जोखिम:

धुम्रपान गर्ने मानिसहरूलाई फोक्सोको क्यान्सर हुने खतरा सबैभन्दा बढी हुन्छ। सिगरेटको हरेक पफ संग तपाईंको जोखिम बढ्छ। विशेषज्ञहरूले अनुमान गर्छन् कि फोक्सोको क्यान्सरबाट हुने मृत्युमध्ये 80% धुम्रपानसँग सम्बन्धित छन्। यसबाहेक, यदि तपाईं धुम्रपान नगर्नुहुन्छ तर सेकेन्ड ह्यान्ड स्मोकिंगको शिकार हुनुहुन्छ भने पनि तपाईंलाई फोक्सोको क्यान्सर हुन सक्छ। सुर्तीजन्य पदार्थ जलाएर उत्पादन हुने धुवाँलाई सेकेन्ड ह्यान्ड स्मोकिंग भनिन्छ।

यसबाहेक, वायु प्रदूषण र रसायनहरूको अत्यधिक एक्सपोजर पनि तपाईंको लागि खतरनाक हुन सक्छ।

यसको लक्षण कसरी पहिचान गर्ने?

क्यान्सर तपाईको शरीरमा लामो समयसम्म, धेरै वर्षसम्म पनि बढ्न सक्छ, तपाईलाई थाहा नहुनु अघि नै। फोक्सोको क्यान्सरको प्रारम्भिक चरणमा प्रायः कुनै लक्षण हुँदैन। यद्यपि, त्यहाँ केही संकेतहरू छन् जुन गम्भीरतापूर्वक लिनुपर्छ।

फोक्सो भित्र र वरपरको क्यान्सरले तपाईंलाई लामो समयसम्म खोकी लाग्न सक्छ। यसबाहेक खोकीमा रगत आउनु, छाती दुख्नु, सास फेर्न गाह्रो हुनु, घरघराहट हुनु जस्ता समस्या क्यान्सरको लक्षण हुन सक्छन् । यदि यी लक्षणहरू हड्डी दुख्ने, बिना प्रयास तौल घट्ने, भोक नलाग्ने वा अनुहार र घाँटीमा सुन्निने जस्ता लक्षणहरू छन् भने सावधान रहनुहोस्।

फोक्सोको क्यान्सरबाट कसरी बच्ने ?

फोक्सोको क्यान्सरबाट बच्ने कुनै निश्चित उपाय छैन, तर त्यहाँ केही उपायहरू छन् जुन तपाईंले आफ्नो जोखिम कम गर्न लिन सक्नुहुन्छ। यसका लागि धुम्रपानबाट टाढा रहनु सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण छ। साथै रसायन र प्रदूषण भएको ठाउँबाट टाढा रहनुहोस्। एक स्वस्थ आहार र नियमित व्यायाम बानीले फोक्सो र अन्य धेरै क्यान्सरहरूको जोखिमबाट पनि बचाउन सक्छ।

क्यान्सरका लक्षण देखिएमा समयमै जाँच गराउनुपर्छ । समयमै उपचार गरे बाँच्ने सम्भावना बढ्छ।